Κριτική Σκέψη

Ως εκπαιδευτικοί και γονείς, πολλές φορές αναρωτιόμαστε ποιες είναι οι δεξιότητες και οι αρχές οι οποίες πρέπει να δώσουμε στα παιδιά μας, πόσο σημαντικοί τελικά είναι οι βαθμοί στα διαγωνίσματα ή ακόμη και σε κάποιο μάθημα για τα παιδιά μας. Ακόμη, αναρωτιόμαστε πόσο σημαντικοί είναι στη μετέπειτα επαγγελματική και κοινωνική τους ζωή. Και όμως, πολλές έρευνες δείχνουν ότι σε πολλές περιπτώσεις υπερεκτιμάται από τον κόσμο η σημασία των βαθμών αφού, στο τέλος, υπάρχουν άλλες δεξιότητες οι οποίες είναι ίσως πιο σημαντικές στη ζωή μας από τους βαθμούς σε διάφορα μαθήματα. Έρευνες, όπως αυτή του Corley, ο οποίος αφιέρωσε 5 χρόνια μελετώντας επιτυχημένους ανθρώπους, έδειξε ότι σημαντικό παράγοντα στην επιτυχία κάποιου ανθρώπου στη ζωή διαδραματίζουν δεξιότητες όπως η δημιουργία καλών σχέσεων, η επιδίωξη συγκεκριμένων στόχων, να μην ακολουθούμε το «κοπάδι», να αφιερώνουμε 15 με 30 λεπτά την ημέρα για να σκεφτόμαστε μόνο, να επιδιώκουμε την ανατροφοδότηση και να παίρνουμε υπολογιζόμενα ρίσκα, να αποφασίζουμε δηλαδή βάσει στοιχείων. Και αυτό ακριβώς είναι εκείνο το οποίο κάνουν άτομα με υψηλού επιπέδου κριτική σκέψη.

Η Κριτική Σκέψη είναι η νοητική διαδικασία με την οποία τα άτομα σκόπιμα χρησιμοποιούν διάφορες δεξιότητες σκέψης, για να αξιολογήσουν, να αναλύσουν και να επεξεργαστούν διάφορες πληροφορίες για να λύσουν προβλήματα αποτελεσματικά ή και να πάρουν σημαντικές αποφάσεις στη ζωή τους. Με πιο απλά λόγια, όταν πρέπει να πάρουμε σημαντικές αποφάσεις στη ζωή μας, πρέπει να μάθουμε να αναζητούμε πολλά στοιχεία (συμπεριλαμβανομένου και συναισθημάτων) από αξιόπιστες πηγές,  να τα διασταυρώνουμε και να τα αναλύουμε, για να παίρνουμε σωστές αποφάσεις όπως τι θα σπουδάσω, πώς θα χειριστώ τα προσωπικά μου προβλήματα, ποιους θα επιλέξω για φίλους, ποιες είναι οι προτεραιότητες στη ζωή μου και πώς θα αντιμετωπίσω συνεργάτες με τους οποίους έχουμε διαφορετικές αντιλήψεις. Η αποτελεσματική λειτουργία της κριτικής σκέψης στηρίζεται σε διάφορες αρχές και αξίες όπως η σαφήνεια, η επιχειρηματολογία, η λογική αλλά και η συναισθηματική νοημοσύνη. Και η κριτική σκέψη είναι επιθυμητός στόχος σε πολλά σχολεία σε όλον τον κόσμο. Μια από τις πιο σημαντικές έρευνες στον χώρο της κριτικής σκέψης που έγινε στις Η.Π.Α., έδειξε ότι οι 400 συμμετέχοντες στην έρευνα εργοδότες θεωρούν την κριτική σκέψη ίσως την πιο σημαντική δεξιότητα του 21^ου αιώνα.

Γνωρίζοντας ότι η σημασία της κριτικής σκέψης στην ακαδημαϊκή και κοινωνική ζωή των ατόμων είναι ιδιαίτερα σημαντική πολλοί αναρωτιούνται κατά πόσο είναι γενετική δεξιότητα ή μπορεί να αναπτυχθεί κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Ερευνητές και ακαδημαϊκοί οι οποίοι ασχολήθηκαν με το θέμα της ανάπτυξης της κριτικής σκέψης, δεν έχουν καμία αμφιβολία ότι η κριτική σκέψη είναι διδάξιμη (Dixon, Prater, & Vine, 2004; McCollister & Sayler, 2010; VanTassel-Baska, Bracken, Feng, & Brown, 2009).

Ως σχολείο, θέλουμε να συμβάλουμε ουσιαστικά στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των μαθητών μας. Έτσι αναπτύξαμε το δικό μας κατάλληλο αναλυτικό πρόγραμμα για να σπρώξουμε τους μαθητές μας να σκέφτονται κριτικά και να μάθουν να παίρνουν σωστές αποφάσεις στη ζωή τους. Εντάξαμε, λοιπόν, σε σταθερή ώρα διδασκαλίας το μάθημα «Ανάπτυξη Κριτικής Σκέψης» σε όλες τις τάξεις του γυμνασίου. Οι μαθητές μας διδάσκονται τόσο τη θεωρία όσο και real-life situations με μελέτες περίπτωσης (case studies) μέσα από τις οποίες επεξεργάζονται διάφορες πληροφορίες, τις αξιολογούν και τις αναλύουν για να εξάγουν τα ανάλογα συμπεράσματα και να βρουν πιθανές λύσεις σε προβλήματα. Στο τέλος της χρονιάς, οι μαθητές του γυμνασίου, παράλληλα με τα εξεταζόμενα μαθήματα του Υ.Π.Π. παρακάθονται και σε εξετάσεις κριτικής σκέψης.